پستو نوشت: صنايع دستي دماوند: جاجيم، نمد، پارچه هاي نخي، روتختي، حوله، سفره، گيوه، منبت، معرق و … سوغاتي هاي دماوند: توتك، حلوا لوز، حلواهاي ديگر، نان محلي، آبنبات كيلان خلاصه طرز تهيه حلوا لوز دماوند: يكي از سوغاتي هاي دماوند حلوا لوز است. حلوا لوز نوعي شيريني يا همان حلواست كه بدون استفاده از […] پستو نوشت: صنايع دستي دماوند: جاجيم، نمد، پارچه هاي نخي، روتختي، حوله، سفره، گيوه، منبت، معرق و … سوغاتي هاي دماوند: توتك، حلوا لوز، حلواهاي ديگر، نان محلي، آبنبات كيلان خلاصه طرز تهيه حلوا لوز دماوند: يكي از سوغاتي هاي دماوند حلوا لوز است. حلوا لوز نوعي شيريني يا همان حلواست كه بدون استفاده از شكر تهيه مي شود. يكي از بهترين مواد غذايي كه مردم در وعده صبحانه ميخورند عسل و گردو و نان به همراه چاي است.حال آنكه حلوا لوز هم از همين مواد تشكيل شده: گردوي بو داده و پوست كنده / آرد برنج بوداده / عسل و زعفران.كيفيت عسل استفاده شده در آن تا حد زيادي در طعم و كيفيت حلوا تاثير گذار بوده و در قيمت حلوا هم موثر است.اندازه بو دادن (يا همان تفت دادن)گردو و آرد بسيار مهم است.چون همانطور كه همه كساني كه آشپزي بلدند ميدانند كه تفت دادن زياد باعث تلخي مواد غذايي ميشود. اين حلوا با قيمت كيلويي ۱۲ الي ۲۰هزار تومان در اكثر قنادي هاي دماوند يا حتي سوپرماركتها در دسترس است كه البته كيفيت حلواي قناديها بهتر است.علت قيمت بالاي حلوا لوز به خاطر زحمت زياد تهيه آن / گراني مغز گردو كه الآن به كيلويي ۱۸۰۰۰تومن هم ميرسد / و قيمت عسل ميباشد كه عسل با نازلترين كيفيت كيلويي ۶ الي ۸ هزار تومن است. علت نامگذاري اين حلوا به حلوا لوز شكل برش آن است كه به صورت لوزي لوزي بريده ميشود ولي در شكلهاي ديگر هم وجود دارد.مثلا مواد آن را در قالبهاي گل با اشكال مختلف ميريزند و حلوا به شكل گلهاي كوچك تهيه ميشوند. نوع ديگر حلوا لوز نشكنك(به فتح حروف ن ك ن)است كه در آن گردو را درشت تر خرد كرده و پوست آنرا هم نميگيرند. نشكنك هم همان ارزش غذايي حلوا لوز را داراست. به شما جدا توصيه ميكنم اگر به دماوند آمديد حتما سراغ حلوا لوز را بگيريد و آنرا امتحان كنيد.مطمئن باشيد از خوردن آن لذت خواهيد برد. به اميد ديدار شما در دماوند قسمت اول: از صبح تا حالا يك ريز در اين دالون پستو بالا و پايين مي رود و گوگل و ياهو و براوزر و موتور جستجو – و خيلي چيزاي ديگر را كه ما نمي دانيم چيست- گرفته به باد فحش و ناسزا كه چرا در اينترنت هيچ اسمي، عكسي و مطلبي از “حلوا لوز” پيدا نمي شود! مي گوييم باز هم ما مطلب سفارش داديم رفتي سراغ كپي پيست؟ صد بار گفتيم در اين “پستو” فقط مطلب توليدي كار مي كنيم؛ اوريجينال! هنوز چهار تا مطلب ننوشته شدي مثل اين روزنامه نگارهاي حرفه ايي كه مطلب از اين ور و آن ور كش مي روند؟ مي گويد: مگر نمي گويند در اينترنت همه چيز از شير مرغ تا جان آدميزاد پيدا مي شود؟ خوب اگر همه چيز نيست كه ديگر اينترنت نيست و اگر همه چيز هست و فقط حلوا لوز نيست، حتما توطئه اي در كار است كه يكي از خوشمزه ترين، شيك ترين، با كلاس ترين، گرانقيمت ترين و … مي گوييم خيلي خوب، حالا اين قدر شلوغش نكن! آخر كسي بايد قبلا خبري، عكسي، مطلبي چيزي در مورد حلوا لوز در اينترنت نوشته باشد كه الان بشود پيدايش كرد؟ اما او گوشش به اين حرف ها بدهكار نيست و با عصبانيت صفحه مانيتور را به ما نشان مي دهد كه رويش نوشته شده: حلوا لوز No matches for! به هر حال ما هم كه ته دلمان از نبود حلوا لوز در اينترنت دلخور شده ايم و از طرفي دلمان هم نمي خواهد اين نويسنده گرامي مان را برنجانيم و خداي نكرده امورات “پستو” زمين بماند، قول مي دهيم كه از اين پس تا مي توانيم در پستو خبر و گزارش و عكس در مورد حلوا لوز درج كنيم. اصلا همين الان نگارش يك مطلب دنباله دار را در مورد حلوا لوز آغاز مي كنيم. در مورد تاريخچه اين شيريني مي نويسيم، در مورد خواص آن با كارشناسان تهيه حلوا لوز مصاحبه هاي اختصاصي و مفصل انجام مي دهيم. به مراسم و مناسبت هايي كه در آن حلوا لوز مصرف مي شده و مي شود اشاره مي كنيم… تازه مي شود جشنواره حلوا لوز برگزار كرد با بخش هاي جنبي حلوا ماقوت و حلوا لتكي و.. يا سميناري با شركت كنندگان صاحب نظر در صنعت تهيه حلوا لوز و بعد خبر و گزارش مصور آن را در پستو درج كرد. حيف كه ما مثل خيلي ها بودجه نداريم و گر نه سايت و خبرگزاري و اصلا شبكه اي را در زمينه آموزش تهيه حلوا لوز راه مي انداختيم. مثلا با عنوان Me Halva. مگر ما چه چيزمان از كساني كه كانال هايي مثل Me Chef را راه مي اندازند، كمتر است؟! تازه با تهاجم فرهنگي هم مبارزه كرده ايم و پوزه آنهايي را فقط پنكيك و پاي سيب و از اين محوصلات غربي را در اينترنت معرفي مي كنند به خاك ماليده ايم. خلاصه در حالي كه حسابي جو گير شده بوديم هي قول داديم. اما خودمانيم نوشتن اين همه مطلب هم كار ساده اي نيست، مثلا در مورد تاريخچه حلوا لوز چه چيزي بنويسيم. ..؟ برويم يك سري به اين اينترنت بزنيم ببينيم چيزي پيدا مي شود، شايد اين نرسيه خوب نگشته است! قسمت دوم: مدتي اين مثنوي تاخير شد. بحث شيرين حلوا لوز را مي گوييم. حالا ممكن است شما بگوييد اين چه وقت صحبت كردن در مورد حلوا لوز است؟ اين همه مسائل مهم وجود دارد.خوب ما اينها را به حساب اطلاعات اندك شما يا عدم وقوف تان به حساسيت و اهميت اين گونه موضوعات مي گذاريم. مثلا درباره همين محرم ما اين همه مطلب نوشتيم خيلي ها مي خواندند و بعد در قسمت نظرخواهي مي نوشتند: “خوب كه چه!” يا مي گفتند كه به مطالب مهم تر بپردازيد. يك نفر هم بعد از مطلب مفصلي كه ما در مورد شام تكيه نوشته بوديم برايمان پيام گذاشته بود كه شما هم كه “تو زرد” از آب درآمديد! نكند انتظار داشتيد ما در اين وانفسا “توسبز” از آب درمي آمديم؟! “تو سرخ” را كه ديگر اصلا حرفش را نزنيد؛ مگر از قيمت ميوه و مركبات غافليد كه مي خواهيد ما را به اين دردسرها بيندازيد؟ به هر حال ما در اين چند شماره مي خواهيم به معرفي حلوا لوز، بپردازيم و اين شيريني اصيل دماوندي را از زواياي مختلف مورد بررسي قرار دهيم. در زمينه پيدايش حلوا لوز در دماوند گفته مي شود از آنجا كه دو ماده اصلي تشكيل دهنده اين شيريني يعني گردو و عسل از محصولات اين شهر هستند. بنا بر اين طبيعي است كه اين شيريني در دماوند ظاهر شود. در واقع اگر شما فقط مقداري گردو و عسل را با هم مخلوط و نوش جان كنيد مي توانيد بخشي از مزه حلوا لوز را درك نماييد. از اينها گذشته نمي تون انكار كرد كه تركيب عسل، گردو و زعفران به خودي خود آن قدر انرژي بخش و حرارات زا است كه نقل مي كنند در وسط زمستان چند تكه از اين حلوا را در دستمالي پيچيده و با خود به پشت بام مي بردند و در ازاي پايين كردن برف هر قسمت از پشت بام، يك تكه حلوالوز بالا انداخته و ديگر هيچ سرمايي را حساس نمي كردند. اما در مورد خوش مزه ترين حلوا ها هم ميان چهار محل دماوند رقابتي سنگين وجود دارد. يك اصطلاح رايج در دماوند مي گويد كه “چالكايي ها، توتك و حلوا”. (لبته مبحث “توتك” مبحث جداگانه اي است كه در فرصت هاي آتي بدان خواهيم پرداخت.) اما برخي كارشناسان چنين اظهار نظري را تنها در مورد توتك معتبر مي دانند و مورد اين كه حلواي چالكا بهترين باشد ترديد جدي وجود دارد. در واقع حسب اجماع نظر كارشناسان حلوا لوز، مرغوبترين و بهترين حلوا لوز در محله درويش تهيه مي شود. خواهشمنديم اين را به حساب طرفداري ما از يك محله خاص نگذاريد. بلكه اين صرفا يك اظهار نظر كارشناسانه فرامحلي و فراجناحي است. همين منابع اعلام داشته اند كه متاسفانه حلوا لوز محله فرامه در آزمايش هاي به عمل آمده از كيفيت چندان خوبي برخوردار نبوده است. بد نيست بدانيد كه حلوا لوز در قديم تر ها كه شيريني هاي امروزي نبود، در كنار توتك، كه آن هم به صورت محلي تهيه مي شد، مهم ترين و اصلي ترين وسيله پذيرايي از ميهمانان در روزهاي عيد به شمار مي رفت. در واقع كمتر خانه اي بود كه براي پذيرايي از حلوا لوز استفاده نكند. متاسفانه در ده هاي گذشته به سبب افزايش قيمت عسل، گردو و زعفران و در دسترس تر بودن و احتمالا ارزان تر بودن شيريني هاي بازاري به نحو چشمگيري از تيراژ پذيرايي با حلوا لوز در ديد و بازديدهاي عيد كاسته شد. تا حدي كه اگر در ميان بساط پذيرايي خانه اي اثري از حلوا لوز ديده مي شد، اتفاقي مهم به حساب مي آمد. و اي بسا كه دماوندي هاي مشتاق حلوا لوز گاه اختيار از كف داده و به محض پرتي حواس صاحب خانه چند تكه از آن را در جيب مبارك يا وسايل همراه جاسازي مي كردند. خوشبختانه امروزه حلوا لوز در دماوند در شكل تجاري آن هم توليد مي شود كه خوشبختانه به سبب سادگي تركيبات حلوا لوز- در عين خوشمزگي- امكان تقلب زيادي در آن نيست. بنا بر اين اين حلوا امروزه در بازار هم يافت مي شود و باز با توجه به سرسام آور بودن قيمت همه چيز در اين روزها، قيمت بالاي ان هم ديگر چندان چشمگير نيست. در شماره بعد راجع به طرز تهيه و انوع حلوا لوز صحبت خواهيم كرد. قسمت سوم: “اين قد بَخونم غَش كني، بالا خونه رَ فرش كني، توتك حلوا رَ رج* كني…” سومين بخش از سلسله مطالب حلوا لوز را با اين ابيات شروع كرديم تا شما متوجه باشيد كه حلوا لوز علاوه بر ابعاد تاريخي و اجتماعي كه در بخش هاي قبلي به آنها اشاره كرديم، به عرصه هنر و ادبيات هم راه يافته است. شايان ذكر است كه مراد از حلوا در بيت بالا همان حلوا لوز خودمان است كه بنا به ضرورت شعري لوز آن حذف شده است. دليل آن نيز روشن است. حلوا و توتك دو شيريني هستند كه در شب عيد تهيه مي شوند و شعر فوق را هم بچه ها در ايام قبل از عيد و چهارشنبه سوري پشت در خانه ها مي خوانند. پس هيچ حلواي ديگري نمي توانسته در اينجا مد نظر باشد و هر احتمال ديگري منتفي است. علماي علم كلام نيز در اين زمينه متفق القول هستند. حالا ممكن است بعضي از شماها بگوييد: “من از بهر حسين در اضطرابم، تواز عباس مي گويي جوابم!” يعني اين كه شما حالتان از افزايش فيمت ها و مشكلات تهيه سور و سات شب و عيد و هزاران چيز ديگر گرفته است، آن وقت ما داريم حكايت حلوا لوز را مي گوييم! هي از اين حرف ها بزنيد تا ما را هم وارد مسائل سياسي كنيد، آن وقت حلوا لوز كه سهل است، ديگر راجع به “دنبه جزدك” هم نمي گذارند بنويسيم. يك نگاه به اين حلوا لوزهاي پر رنگ و لعاب بياندازيد، البته به چشم خواهري! آن وقت اگر دلتان آمد بفرماييد ما موضوع بحث را عوض مي كنيم و به مسائل روز مي پردازيم. پس بگذاريد كارمان را بكنيم و به ادامه مطلب بپردازيم كه همان طرز تهيه است. مواد مورد نياز: عسلِ كيلويي ۱۵ هزار تومان؛ مغز گردويِ كيلويي ۱۸ هزار تومان؛ آرد برنج (اين يكي را ديگر چون محصول دماوند نيست قيمتش را نمي دانيم، تازه ناسلامتي ما داريم بحث فرهنگي مي كنيم، نشسته ايم اينجا كه به شما مزنه بازار بدهيم!) و بالاخره زعفران (قيمت اين يكي را ندانيد بهتر است، براي قلب تان خوب نيست). اما ميزان مواد مورد نياز هم با توجه به قيمت هاي فوق الذكر كاملا بستگي به جيب مبارك دارد. (ادامه طرز تهيه را در شماره هاي بعد خواهيد خواند). * رج به معناي رديف است. قسمت چهارم: غروب در نفس گرم جاده خواهم رفت – پياده آمده بودم پياده خواهم رفت طلسم غربتم امشب شكسته خواهد شد – و سفره اي كه تهي بود بسته خواهد شد … احتمالا مي گوييد اين دو بيت از محمد كاظم كاظمي، شاعر افغاني كه ۷- ۸ سال پيش آن را سروده ، يعني وقتي كه به افغاني ها گفتند ايران را ترك كنند چه ربطي به طرز تهيه حلوا لوز دارد؟! همين است ديگر در پستو همه چيز به همه چيز ربط پيدا مي كند. خصوصا وقتي كه يك خواننده افغاني پستو كه سال ها در دماوند بوده برايمان يادداشت بگذارد و بگويد “دلم براي دماوند و آب و هوايش و بيشتر از آن براي حلوا لوزش تنگ شده، شما قرار بود طرز تهيه اش را بنويسيد… مي خواهم آن را در اينجا درست كنم و…” بنا بر اين ما آخرين بخش مطلب “حلوا لوز” را به اين خواننده افغاني تقديم مي كنيم. فقط اين را گفته باشيم كه دو بيت بالا از شعر بلندي است معروف به قصيده “بازگشت” كه شما هم اگر به ادامه آن علاقه مند شديد مي توانيد آن را در اينترنت پيدا كنيد. شعر بسيار زيبا و با احساسي است، پشيمان نخواهيد. شد. و اما برويم سراغ طرز تهيه حلوا لوز: ابتدا بايد آرد برنج را تفت بدهيم (بدون روغن) تا حدي كه وقتي آن را در دهان مي گذاريم زبري دانه هايش زير دندان احساس شود. و رنگ اش از سفيدي به تيرگي گرايش پيدا كند. البته بايد مرتب آن را هم بزنيم كه نسوزد. در اين حالت اصطلاحا مي گويند كه بو گرفته است و خوش طعم تر مي شود. البته هم زدن دائم فرآموش نشود تا نسوزد و ته نگيرد. حالا ديگر اگر آرد برنج تا دو ماه هم به همين صورت بماند، خراب نمي شود. حالا نوبت تفت دادن مغز گردو با سبوس گندم است. كه آن را هم بايد با حرارت ملايم بو داد تا نسوزد. بعد اين مخلوط را از يك سبد يا صافي مي گذرايد تا پوست هاي سبوس و گردو گرفته شود. سپس بايد اين مخلوط آماده را چرخ كنيد (ترجيحا دو بار). حالا بايد عسل را حرارات بدهيد تا گرم شود و نزديك به جوش برسد، اما نجوشد. البته بايد يك مقدار زعفران سابيده شده و يك نصفه استكان آب يا گلاب نيز به عسل اضافه كنيد. عسل را كه داغ شد از روي چراغ برمي داريد تا حرارت آن ملايم شود.سپس آرد برنج، عسل و گردو را با هم مخلوط مي كنيد. فقط بايد به ياد داشته باشيد كه اگر يك كيلو گردو داريد بايد به همان نسبت عسل و دو برابر آن آرد برنج داشته باشيد. حالا نوبت آن است كه معجون به دست آمده را حسابي ورز دهيد يا به قول دماوندي ها “كِرد” كنيد تا جا بيفتد.اين بخش خيلي مهم است چون هر چه عمل كرد بهتر انجام شود، حلوا خوشمزه تر خواهد بود. براي همين است كه برخي در اين مرحله عسل را بتدريج به مخلوط اضافه مي كنند تا بهتر به خورد آن برود. در نهايت وقتي حلوا آماده شد آن را در يك سيني، كه در قديم سيني هاي مدور مسي بود، پهن مي كنند. روش پهن كردن نيز به اين صورت است كه ابتدا بايد حلوا را در سيني پخش كرد. تا كاملا صاف شود. در قديم براي اين كه حلوا را در سيني به طور يك نواخت پخش كنند، از سنگ هاي مرمري گردي كه جهت اين كار در خانه ها وجود داشت استفاده مي كردند. امروز شما مي توانيد از شيشه هاي مربا يا عسل استفاده كنيد و با غلط دادن آنها روي حلوا، به صاف شدن سطح حلوا كمك كنيد. البته بايد مواظب باشيد كه فشار روي شيشه باعث شكستن آن نشود. چرا كه در اين صورت مايه گرانقيمت شما پر از خورده شيشه خواهد شد. راستي قطر حلوا نيز به دلخواه شما است، ولي معمولا قطر آن سه تا چهار سانتيمتر است. حالا نوبت برش دادن حلوا به شكل لوزي هاي كوچك و آن را به شكل لوزي هاي كوچك برش مي دهند. اين كار را هم معمولا با ايجاد چهار قطر به عنوان خطوط اصلي و سپس برش حلوا به موازات اين خطوط انجام مي دهند. در ضمن مي تواند براي تزيين از پسته نيز روي آ‹ استفاده كرد. حالا حلوا لوز شما آماده است و مي توانيد آن را نوش جان و جاي ما را خالي كنيد