يادي از مرحوم حاج ميرزا عبدالله توسلي

راد مرد فضيلت وتقوا

حاج ميرزا عبدالله توسلي ، خيّر و نيكوكار بزرگ و فرهنگ دوست ، در سال 1295 در دماوند به دنيا آمد . ايشان در كودكي پدرشان را از دست داده و در 12 سالگي همراه مادر و برادرشان به دعوت دايي بزرگوارشان حجت الاسلام حاج شيخ احمد اخويان^[1] به تهران رفته و در همان جا سكني مي گزينند .خانواده ايشان از خانواده هاي صالح و مذهبي دماوند بوده است كه ايشان با توجه به در گذشت پدر در كنار مادرشان كه از زنان مؤمنه،مهربان، رنج روزگار كشيده و خدا پرست واز محبين اهل بيت عصمت و طهارت بوده،بزرگ مي شوند.ايشان با لطف الهي و با راهنمايي و ياد آوري نكات مهم مسائل مذهبي و شرعي شروع به كسب و كار مي نمايد و با پشتكار و تلاش فراوان به بازار تهران راهنمايي مي شود ،كه پس از اتمام خدمت وظيفه ،كاركسب را با دقت بيشتري پيگيري كرده و در شروع مجدد كار ،مردم از شهرستان ها كالا به صورت امانت براي فروش مي  فرستادند.ايشان با امانت داري كامل كالا ها را مي فروخته و پس از كسر هزينه و حق العمل بقيه را به حساب آن ها واريز مي كرد واين امر باعث شد با توفيق و رحمت الهي كسب ايشان رونق گرفته و كم كم به عنوان يك تاجر معروف و مشهور مطرح شوند.

مسائل ديني –مذهبي

ايشان داراي ايمان قوي به خداوند بود و ارادت فراواني به حضرت رسول اكرم (ص) و امامان معصوم (ع) و بانوي بزرگ عالم حضرت فاطمه زهر (س) داشت و همواره مطيع دستورات آن ها بود و در مراسم اهل بيت شركت مي كرد و از محبين حضرت مهدي (عج)بوده است .به روز قيامت و روز حساب ايمان داشت و همواره از خداوند غفار طلب بخشش مي كرد.زمان هايي كه در بيمارستان يا منزل تحت مداوا بود ،رحمت هاي خداوند را از خود دور نمي ديد. نماز ها را به موقع مي خواند و انفاق را فراموش نمي كرد .پيگير كارهاي خير بود و ياد آور مي شد. در مسافرت هاي خارج از كشور ،گاهي اتفاق مي افتاد كه مجبور بود نماز را در كنار پارك عمومي يا در پياده رو خيابان بخوانند تا از دست نرود.ايشان در امر نظافت و طهارت ،حكم خداوند حكيم را مبني بر «النظافة من الايمان » كاملا رعايت مي كرد و به پاكيزگي محيط زندگي اهميت مي داد.سعي مي  كرد توكل به خدا را در همه ي امور ظاهري و باطني خود داشته  و به فضل و رحمت خدا شادمان بود و از خدا ياري مي خواست و در اين مسير ،دستور الهي «وشاور هم في الامر» را مدنظر داشت و از دوستان خير خواه خود براي بهتر و صحيح تر انجام دادن امور خير ،راهنمايي مي گرفت.

از توفيقات ايشان در طول زندگي «مورد وثوق » بودن نزد مردم بود،به همين خاطر عده اي نام برده را وصي قرار مي دادند و ايشان با دقت وصيت نامه را مطالعه و اجرا مي كرد.در وصيت نامه ها مواردي در خصوص بيمارستان ،كمك به افراد و مؤسسات خيريه و فرهنگي و مساجد و انتشار كتاب هاي ديني  و مذهبي بود كه همه را به دقت انجام مي داد.از جمله يكي از وصيت نامه ها ،انتشار كتاب منتهي الامال 6 جلدي و خلاصه حلية المتقين بوده است كه از محل ثلث موصي منتشر كردند.ايشان به روحانيون متدين و متقي كه داراي مراتب علمي و مراعات كننده ي مسائل دين بودند احترام مي گذاشتند و در مشكلات  آن ها خو د را سهيم و در رفع آن مي كوشيدند و با آن ها مشورت مي كردند . نماز شب راحتما به جا مي آوردند و زيارت و مناجات و دعا و نماز  سجده بر روي خاك را نزد خداوند بزرگ ،بهترين عنايات الهي براي خود مي دانست و سعي مي كرد سجده ها طولاني باشد و پس از اتمام، مؤمنين و مؤمنات را دعاي خير مي كردند.هيچ وقت بسم الله الرحمان الرحيم را فراموش نمي كرد و يقين داشت احترامي كه ما در اجتماع داريم رحمتي از جانب خداوند متعال است.كسب حلال را عبادت خدا مي دانست . براي كارهاي خيرو خدا پسندانه  با ياري از خداوند منان اقدام مي كرد. با وجود امتحانات سخت و مختلف كه در طول زندگي او اتفاق افتاد،همواره ممنون خداوند رحيم بود. او با ياري خداوند كاركرد تا در دنيا بنده ي شكر گزار و در آخرت از نيك نامان باشد .هدف و افكار و كارهاي او در مسير بندگي خدا و انجام وظيفه براي  خلق خدا در حد توان بود.انجام وظيفه،بخش مهم زندگي او بود و خدمت و كمك رساني به مردم  را در اجراي امر خداي يكتا مي دانست.

جلسات مذهبي،مكاني براي حل مشكلات مردم

1-در منزل خود جلسات مختلفي برگزار مي كردند از جمله روزهاي دوشنبه كه افراد محروم مي آمدند و در اين جلسه مسائل مختلفي مطرح مي شد از جمله اگر كسي مشكلي داشت مطرح و نسبت به حل آن اقدام مي كردند.

2-جلسه عصر جمعه كه در آن تفسير قرآن و مسائل مذهبي و ديني به وسيله حضرت آيت ا... حاج سيد محمد مصطفوي قائني بيان مي شد.

3-جلسات پراكنده هيات هاي مذهبي مانند هيات پير عطا و يا مراسم مذهبي ديگر كه در شبها يا صبح هاي جمعه برگزار مي شد.

جلسات اول وسوم تا سال 1336ادامه داشت و سپس تعطيل گرديد و جلسه ي دوم نيز در حدود سال 1344 قطع شد.اما جلسات ديگري جهت مؤسسات عام المنفعه فرهنگي – اجتماعي در طول هفته به طور مداوم برقرار بود و تا روز وفات آن مرحوم (1355)ادامه داشت كه در بخشي از آن درباره ي افرادي كه در امور اقتصادي دچار بحران مي شوند مشكلات را مطرح و نسبت به حل آن اقدام مي كردند.شادروان توسلي،زادگاه خود دماوند را هرگز فراموش نكرد بلكه غالبا در فصل بهار و تابستان بعد از ظهر پنج شنبه و جمعه به اتفاق خانواده به دماوند مي آمدند و از نزديكان خود هم دعوت مي كردند تا همراه باشند.در دماوند،علاوه بر استراحت،اجراي وظايف الهي و صله رحم،با امام جماعت مسجد جامع ملاقات مي كردند و به امور خيري كه پيشنهاد مي شد مي پرداختند و پيگير انجام آن مي شدند و به ديدن معمرين و معتمدين شهر مي رفتند و هميشه ممنون خداوند بودند كه اورا در مسير خير و حل مشكلات مردم قرار داده است.يكي از رحمت هاي الهي ،اينكه ايشان روزي به مسجد جامع شهر دماوند كه ساختماني فرسوده داشت مي روند،شبستان مسجد كم نور بود،وقتي نماز ظهر و عصر را خواندند متوجه شدند لباسشان خاكي شده است،خوب كه دقت كردند معلوم شد از سقف خاك مي ريزد.از امام جماعت و بعضي از معتمدين شهر سوال كردند و معلوم شد مسجد نياز به تعمير و بازسازي دارد و باني  هم ندارد.ايشان تصميم گرفتند با مدد الهي،مسجد را بازسازي كنند،لذا با توكل به خدا مقدمات كار و اجازه ساختمان مسجد و ساير تشريفات را انجام داده و فرد اميني را براي نظارت آن در نظرگرفته و در حالي كه توان مالي محدودي داشتند با مدد الهي شروع به تجديد ساختمان كامل مسجد كردند با اينكه هزينه ي آن بيش از حد توان بود و بعد از چند سال مسجد كامل شد ولي ايشان لطمه مالي نديدند و موجب شد كه با اشتياق بيشتري به امور خير و عام المنفعه مهمتر در ساير شهر ها دست زند و اين هم از توجهات خداوند بزرگ بود.ايشان به هر محلي كه مي رفت بدون از دست دادن فرصت چند اثر نيك از خود باقي مي گذاشت از جمله در دماوند و اطراف آن علاوه بر مساجد وحسينيه ها و مدارسي كه ساخت يا در ساخت آن ها كمك مالي كرد،در منزل ييلاقي خود جلسات مداوم برگزار مي كرد. در ايام محرم چند روزي مجلس عزاداري زنانه و مردانه ودر ايام هفته در طول سال جلسات مذهبي آموزشي براي خانم ها برگزار مي كرد وبراي آن ها مربي خوبي نيز در نر گرفته بود.ايشان همچنين در منزل كتابخانه ي كوچكي ايجاد كرده بود كه در آن انواع كتب مذهبي مفيد براي مطالعه فراهم شده بود و مورد استقبال خانم ها قرار گرفت.وي در شب وروز عاشورا همه ساله در مراسم عزاداري حضرت امام حسين (ع)در حسينيه محله قاضي دماوند شركت مي كرد و چون همواره خداوند را حامي بندگان مي دانست،هرگز احساس تنهايي نمي كردو با شوق بيشتري در جلب رضاي خداوند قدم برمي داشت.ايشان هميشه مواجه با امتحان الهي و مشكلات بود و در مقابل آن ها صبر مي نمود همچنين كساني كه در زندگي خود با مسئله اي روبه رو مي شدند و خداوند آن ها را در مسير ايشان قرار مي داد،آن مرحوم با ياري خداوند بزرگ براي آن ها حل مشكل مي كرد وشكر و سپاس خدا را به جا مي آورد كه اين فيض را به او عطا فرموده است .اكثرا از خدا مي خواست در كار  خير و عام المنفعه اولين داوطلب،او باشد و علاقه داشت قسمت عمده هزينه آن را بپردازد. گاهي بعضي از اشخاص  مبلغي به عنوان قرض الحسنه براي اجراي كار خير مي گرفتند و ايشان متوجه مي شد كه براي بازپرداخت آن به زحمت افتاده اند،مدارك قرض الحسنه ي آن ها را مسترد مي كردو وجه پرداختي را هبه مي نمود.خداوند متعال،مرحوم توسلي را فردي موفق وبا احترام د رجامعه قرار داده بود و گاهي خداوند بزرگ،فرد گرفتاري را به نزد آن مرحوم هدايت مي كرد و اگر مي توانست كاري بكند به او نويد مي داد و او را راهنمايي مي كرد.چون خود سختي هاي زندگي را كشيده بود و ثابت شده بود كه افراد محروم بهتر به ياد خدا و به امر خدا هستند.در انجام كار خير و پيگيري آن و برخورد به سختي ها،ناراحت نمي شد بلكه آن را رحمت خدا مي دانست،از جمله آن ها دو مورد به شرح زير است:

الف )روزي يكي از محترمين جهت خريد منزلي براي ديگري به آن مرحوم مراجعه كرد و مرحوم توسلي شرايط خريدار را مطابق خواسته ديد لذا منزلي با حداقل قيمت از محل سهميه ي خودش در شركت ساختماني دولت آباد پيشنهاد داد.فرد مراجعه كننده تخفيف بيشتري را مطالبه  كرد ولي مرحوم توسلي نمي توانست قبول كند.افرادي كه در دفتر بودند به آن مرد گفتند احترام صاحب دفتر را بنما و اصرار نكن.ولي آن مرحوم به آن افراد اعتراض كرد كه بيخود دخالت كرديد،او مردي امين است ونزد خداوند احساس مسئوليت مي كند و من احساس مي كنم كه حرف او را بايد قبول كنم لذا حواله منزل را مطابق نظر خريدار صادر كرد و تحويل داد.

ب)روزي با خبر شد اثاث زن و شوهر مسني را از منزلشان بيرون ريخته و پريشان هستند.همان روز به شركت دولت آباد مراجعه و منزلي را به نام آن ها خريد و اثاث آن ها را به آن جا منتقل كرد.وقتي حدود ظهر به دفتر كار آمد و وضعيت را پرسيد،توضيح دادند براي واريز بدهي،از محلي كه اميدنداشتيم رسيد و فورا بدهي را واريز كرديم وامور كسبي را هم خيلي راحت انجام شد و ايشان نيز خدا را شكر نمود كه هم او را به كار خير موفق كرد و از طرفي امور كسبي ايشان نيز به آساني انجام شد.مي از افراد ناسپاس و گناهكار و كساني كه در ظاهرچاپلوسي و در پشت سر بد گويي مي كنند،متنفر بود و آن ها را از امر خدا به دور مي دانست.از خصوصيات اخلاقي ايشان در حين كار اين بود كه :براي دريافت طلب خود به بدهكاراني كه قدرت پرداخت نداشتند فشار نمي آورد،به قول و تعهدات خود خيلي پاي بند بود،به تاريخ و ساعتي كه قرار مي گذاشت بسيار مقيد بود كه به موقع انجام شود و در كسب وكار هم سعي مي كرد فردي خدا ترس باشد و از خداوند متعال مي خواست كه هرگز مال حرام و شبهه ناك وارد زندگي او نشود چون به عدل خدا و مجازات خدا يقين داشت و هميشه خداوند را هادي مي دانست و گاهي كه با مشكل لاينحلي مواجه مي شد اولياء خاص خداوند را نزد خداوند عظيم شفيع قرار مي داد والبته به همه ي اولياء خاص خداوند،ارادتي خالصانه داشت.اگر كسي به ايشان بدي مي كرد معمولا زود متوجه مي شد ولي آبروي او را در جامعه نمي ريخت فقط گاهي خصوصي به او ياد آوري مي كرد كه خود را اصلاح كند.گاهي بعضي از افراد يا سهام داران شركت ها دچار بحران يا اختلاف در امور كسب يا حساب مي شدند  و به ايشان مراجعه مي كردند،با لطف الهي براي حل آن ها وقت صرف مي كرد و گاهي چندين روز از صبح تا آخر شب وقت صرف مي شد تا بالاخره با رضايت طرفين مشكل حل مي شد و سپس خداوند مهربان را به خاطر اين مشكل گشايي،شكر مي نمود.

اقدامات خيريه

سرمايه گذاري،تاسيس و مشاركت در شركت ها و مؤسسات عام المنفعه و صندوق هاي قرض الحسنه از مهمترين اقدامات ايشان بود از جمله :

1-مشاركت در احداث خانه هاي دولت آباد شهر ري :كه تعداد زيادي را در اختيار خانواده هاي بي بضاعت قرار دادند.

2-صندق هاي قرض الحسنه:در تعدادي از صندق هاي قرض الحسنه ي تهران و دماوند،مشاركت داشتند و بخشي از سرمايه آن ها را تامين مي كردند.

3-تهيه و توزيع سوخت زمستاني :تهيه و توزيع زغال به مقدار فراوان از طريق معتمدين ومساجد جهت افراد بي بضاعت.

4-اهداء لباس رايگان به مقدار فراوان در مواقع مختلف از طريق معتمدين و مساجد جهت افراد بي بضاعت.

5-تهيه مقدمات ازدواج و جهيزيه و عروسي.

6-كمك هاي مؤثربه محرومان در بيماري هايي كه بعضا جهت معالجه به خارج اعزام مي شدند و تهيه داروي رايگان.

7-كمك مؤثر به مؤسسات ايتام و...

احداث و تعمير مساجد

مرحوم حاج توسلي به مسجد سازي به عنوان پايگاه تبليغ،گسترش مسائل اسلام و مذهب شيعه و جذب مردم به آن ها ونيز حل مشكلات مادي و معنوي مردم اهتمام ويژه داشت كه مي توان ايشان را بزرگ مسجد ساز ايران لقب داد. در افواه عمومي خيرين تهران و روحانيون،نسبت احداث 400 مسجد بزرگ و كوچك را به ايشان مي دهند كه برخي از آن ها به اين شرح است:

1-    مشاركت در احداث مسجد اعظم قم

2-    احداث مسجد جامع دماوند

3-    احداث مسجد جامع علي ابن ابيطالب(ع)رودهن

4-    احداث مسجد جامع آبسرد دماوند

5-    احداث مسجد جامع مرانك دماوند

6-    احداث مسجد جامع بومهن

7-    مشاركت در احداث مسجد بزرگ هامبورگ

8-    مرمت مسجد سپهسالار قديم در بازارچه مروي

9-    مرمت مسجد رضوي قم

10-   احداث مسجد بهشت معصومه قم به همراه غسالخانه

11-   احداث حسينيه محله قاضي دماوند

12-           احداث مسجد در مناطق سني نشين تركمن صحراو...

احداث مدارس اسلامي

احداث مدارس اسلامي صيانت دماوند،كمك مالي به مدرسه محمدي تهران،احداث دبستان خليقي دماوند،احداث دبيرستان قدسيه دماوند،اهداء زمين به مدارس جهت احداث.

احداث حوزه علميه و مؤسسات مذهبي

حوزه علميه مشهد متعلق به آيت ا...العظمي سيد عبدا...شيرازي،كمك ومشاركت در احداث بناي مؤسسه در حق قم.

احداث كتابخانه ها و كمك به آن ها، چاپ كتاب

تجهيز كتابخانه مسجد جامع دماوند،تجهيز 14 كتابخانه در روستاي بزرگ دماوند؛وابسته به مسجد جامع دماوند؛نشر كتب ارزان قيمت براي حوزه هاي علميه از جمله كتاب مكاسب و حمايت از ناشرين مهم كتاب هاي تفسير قرآن،قرآن و مفاتيح و ساير كتب اسلامي،خريد كتاب و اهداء به مدارس،مساجد و كتاب خانه ها به صورت رايگان در شهر ها و روستا ها.

تهيه كتب مختلف در زمينه شناخت اسلام و احكام ديني و شناخت ائمه اطهار(ع)و مخصوصا قرآن به زبان هاي مختلف و ارسال به خارج از كشور.

فعاليت هاي فرهنگي

1-    تعمير مرقد شريف در مناطق مختلف.

2-    مشاركت مؤثر در فعاليت هاي فرهنگي مؤسسه در راه حق قم.

3-    برپايي كلاس هاي آموزشي در مسائل اسلامي، ديني،احكام و قرآن در مساجد و مجالس و تهيه ي جوائز و پرداخت حقوق اساتيد و...

4-    برپايي جلسات سخنراني در مساجد و اعزام اساتيد از جمله آيت ا...مكارم شيرازي،شهيد مفتح و اعضاء مؤلف تفسير نمونه كه با آقاي مكارم همكاري مي كردند.

فعاليت سياسي

مرحوم حاج توسلي با توجه به اعتمادي كه به بعضي از جوانان مبارز دماوند داشت،باغ معروف خود را كه اتفاقا مقابل ساواك دماوند قرار داشت در اختيار هيات مديره انجمن كاوش هاي ديني،علمي دماوند قرار داد كه در اين انجمن اساتيد بزرگي همچون آيت ا... هاشمي رفسنجاني،شهيد مفتح،شهيد باهنر،آيت ا...امامي كاشاني،شهيد شرافت و... جهت سخنراني در ايام جشن ها و سوگواري ها شركت مي كردند و اين انجمن پوششي براي فعاليت هاي فرهنگي به ويژه مبارزاتي بود.

هيات مديره انجمن آقايان:مهندس الويري،حاج حسين شريعتمداري،حاج اصغر نوروزي،دكتر محمود صفري،هادي رهنمافر،حاج حبيب اله توسلي،روح اله ميرزايي و ...بودند^[2] و مرحوم حاج توسلي از طريق حاج حبيب اله توسلي‌،مشاركت مالي و امكاناتي  مي كردند.