تاريخچه برق دماوند
مهندس مرتضوي
تاريخچة مختصري كه از نظرتان مي‌گذرد با سود جستن از مأخذ چندي من‌جمله همكاران قديم منطقه بر دماوند و خاطرات آنان از وضعيت برق در شهرستان دماوند تنظيم گرديده كه بدين وسيله از اين همكاران قدرداني و سپاسگزاري مي‌گردد.
تا پيش از سال 1324 هجري شمسي معابر و اهالي شهر دماوند فاقد چراغ برق بودند و مردم روشنايي منازل از چراغ‌هاي لامپ‌هاي فتيله دار با جنس برنجي و شيشه‌اي استفاده مي‌كردند. سوخت اين چراغ‌ها نفت بوده و حتي اكثر اهالي كه قادر به خريد نفت نبودند چراغ موشي به كار مي‌بردند و اصولاً روشنايي گرمابه و مساجد نيست به همين ترتيب تأمين مي‌گشت و در ايام خاص بود اعياد و جشن‌ها نيز به وسيله يك يا چند چلچراغ كه به مي‌كردند. محوري آويزان بود روشنايي فراهم مي‌شد و اهالي مرفه و اعيان شهر نيز خانه‌هايشان را با چراغ‌هاي زنبوري كه با تلمبه باد مي‌شد و روشن مي‌كردند.
همان‌طوري كه اشاره گرديد در سال 1324 هجري شمسي يك شركت خارجي ژنراتوري را كه با نيروي آب و توربين كار مي‌كرد به عنوان اولين مولد برق در شهر دماوند جنب بانك ملي فعلي و با قدرت 40 كيلووات راه‌اندازي كرد. ازآنجاكه در آن زمان اهالي شهر دماوند معتقد به اهميت داشتن برق نبودند و استقبال چنداني از برق حاصله از مولد مزبور نمي‌شد و به علت مقرون به صرفه نبودن و هزينه بالاي استهلاك مولد و مشترك اندك ژنراتور پس از زمان كوتاهي فرسوده و مستهلك و از بين رفت .
در سال 1326 شخصي به نام ميهن سه مولد ديزلي اشكودا 10 وات ساخت انگلستان كه هم با گرد زغال سنگ و هم با سوخت نفت سياه كار مي‌كرد و جمعا 30 وات قدرت داشت خريداري كرد و در نيروگاه كوچك در محله چالكا، منصوب و مورد بهره‌برداري قرار داد در پي شروع به كار شهرداري دماوند و از آنجا كه روشنايي در صد كشور در آن زمان تحت نظارت شهرداري (بلديه) اداره مي‌شد و مضافاً اينكه كارخانه شخصي برق مورد بحث كما في‌السابق به علت فقر عمومي جامعه تشويق اهالي به دريافت انشعاب و تقاضاي اشتراك به موفقيت چنداني نايل نيامده و ساكنان دماوند چراغ‌هاي نفتي و غيره چسبيده بودند ازاين‌رو كارخانة برق به شهرداري تحويل و شهرداري آن وقت نيزضمن بهره‌برداري از مولد نصب شده در چالكا يك دستگاه 60 كيلو وات (مان) سه 30 سيلندر خريداري و توسط مهندس هاي آلماني نصب شد و به مدت 2 سال با 90 كيلو وات برق مولدهاي موجود روشنايي معابر اصلي و تعداد محدودي مشتركين اطراف را تأمين مي‌كرد. شايان ذكر است به جهت اينكه سوخت مولد هاي اخيرالذكر با توجه به درآمد مكسوبه از مشتركين مقرون به صرفه نبود بهره‌مند شدن از نروي برق در آن زمان به مدت كمتر از 14 ساعت بود و نهايتاً از ساعت 6 صبح آغاز و 2 بعدازظهر برق قطع و مجدداً از غروب تا نيمه شب اقدام به برقراري نيروي برق برمي‌گرديد و بعد از نيمه شب نيز جهت رفاه اهالي 30 فانوس توسط چند نفر از مأمورين شهرداري به تيرهاي 6 متري منصوبه در مكان‌هاي موردنظر آويزان مي‌شد و برخي از اهالي و اعيان شهر هنگام شب جلوي منزلشان يك چراغ فانوس روشن مي‌كردند. اين وضعيت تا سال 1332 كه 137 مشتركين برق وجود داشت و تأمين روشنايي تا شعاع 2 كيلومتري توسعه يافته بود استمرار داشت و به مرور به تعداد مشتركين افزوده مي‌شد ده است. در سال 1340تا 1344 شهرداري نيروگاه چالكا راه بازسازي و نيز ديزل ژنراتور 150 كيلو وات نوع دوئيس را در ساختمان جديد نيروگاه نصب و راه‌اندازي 4 دستگاه ترانسفورماتور 1100 در 4 محلة دماوند ( فرامه، محله درويش ،چالكا) موجب شد با شركه ها 11000 در داخل شهر با پايه‌هاي تيچوبي بلژيكي محله‌هاي مجاور از نعمت برق بهره‌مند گردد. در اين مقطع برق منطقه شبانه‌روزي در اختيار متقاضيان قرار مي‌گرفت.
و به دليل افزايش جمعيت و هجوم بي‌رويه روستاييان به شهر دماوند و همچنين تغييرات نسبي در وضعيت اقتصادي جامعه و بارز شدن هرچه بيشتر صنعت برق بالاخص آگاهي از اخبار راديو و روشنايي ، تقاضاي برق افزايش و عدم تكافوي نيروي برق را در بر داشت و شهرداري دماوند را بر آن داشت تا با 1 مؤسسه خصوصي داخلي به نام (احداث) قرارداد نصب يك دستگاه ديزل ژنراتور 500 كيلووات مان به قدرت 915 اسب بخار منعقد نمايد. در همان زمان نيز احداث نيروگاه جديد كه در حال حاضر در فرامه مي‌باشد با تمام تعميرات مولد هاي موجود و جديد، خواسته نهايي تا حدود مي‌باشد به‌طوري‌كه 700 كيلووات نيروي برق موجود در مركز شهر دماوند، روح‌افزا و دشتمزار، اوره ، چشمه اعلاء، احمدآباد و جيلارد فيمابين 1116 مشترك و معابر توزيع مي‌گرديد.
به دنبال تأسيس شركت برق منطقه‌اي پي تهران در سال 1344 يكي از اقدامات اوليه شركت برق تحت پوشش قرار دادن شركت‌هاي برق اختصاصي و قبول مسئوليت و مديريت برق در شهرستان‌هاي استان تهران بود. در اين راستا در سال 1346 برق تهران امور برق دماوند را از شهرداري وقت دماوند تحويل گرفت و در پي تأمين برق روستاي مشاء و برق دار شدن بومهن و رودهن ، آبعلي و فيروزكوه به برق تهران پيوستند. در همين سال با بهره‌برداري از نيروگاه بخاري بعثت (فرح آباد ثابت) و احداث شبكه‌هاي انتقال نيرو در سال 1348 شبكه‌هاي برق دماوند و فيروزكوه و رودهن تبديل به 20 كيلووات گرديد از آن تاريخ به بعد مؤلفه‌هاي موجود در نيروگاه‌هاي دماوند و فيروزكوه صرفاً در مواقع ضروري اضطراري مورد استفاده مي‌گرديد.