1- نيم قرن تلاش در خدمت ادبيات آييني

2- خلاصه اي از زندگي نامه حاج علي آهي

نيم قرن تلاش در خدمت ادبيات آييني

حميد آقايي

• يادآوري

از خطه آبعلي (آه) در دوره اخير فرزندان اديب، صاحبنظر در حوزه شعر و ادبيات آييني ، ادبيات قديم و جديد فارسي برخاسته اند كه از مفاخر كشور و منطقه مي باشند.

برگزاري اولين جشنواره شعر دفاع مقدس بهانه اي شد كه نكوداشت شاعر پيشكسوت آييني حاج علي آهي برگزار شود.

ره آورد افتخار دارد كه در اين رابطه گزارشي از اين نكوداشت تقديم كند و در ادامه به گوشه اي از زندگاني فرزند اديب، شاعر توانا و استاد مسلم و صاحبنظر در علم عروض حسين آهي بپردازد. اميدواريم در آينده از اين شاعر و استاد ارجمند اطلاعلات كاملتري را در اختيار علاقمندان و همشهريان قرار دهيم.

• نيم قرن تلاش در خدمت ادبيات آييني

در تاريخ آبان ماه امسال، به همت دفتر حفظ و نشر آثار دفاع مقدس، جشنواره شعر دفاع مقدس براي نخستين بار در شهرستان برگزار شد، تلاشي در حوز تحسين كه محصول و ثمره همراهي و همدلي گروههاي زيادي (از عزيزان دفتر انجمن ادبي، شاعران شهرستان و شرق استان تهران ، سپاه و بسيج، فرمانداري، شهرداري هاي منطقه و دانشگاه آزاد اسلامي دماوند و گروهي از پيشكسوتان جهاد و شهادت در منطقه) بود. حاج علي آهي از نيروهاي  انقلابي و مبارز قبل از انقلاب و عناصر موثر پس از انقلاب اسلامي بود، وي در كنار فرماندهي كميته شرق استان تهران – به مركزيت دماوند – بارها به جبهه شتافته بود و خود از رزمندگان دفاع مقدس منصوب مي شود. اكنون و در هفته بسيج – با ياد آن شب ماندگار – بخشي از آنچه در آن شب درباره وي گفته ام، تقديم خوانندگان عزيز مي كنم.

• افتخارات منطقه آبعلي

استاد علي آهي هشتاد سال قبل در يكي از محلات قديمي تهران به دنيا آمد. پدر وي از اهالي آبعلي بود كه به تهران رفته و مقيم پايتخت گرديده بود از اين رو حاج علي آهي اصالتا اهل آبعلي است. در تهران متولد شده و رشد كرد و اكنون در آنجا سكني دارد. اما همه اينها باعث نشد او شهر و ديار خود را فراموش كند. اين نكته هم گفتني است كه مردم آبعلي، مردمي دوست داشتني ، مومنف انقلابي و نمونه اند. آنها چه در قبل از انقلاب عليرغم تمركز تهاجم فرهنگي طاغوت ، اصالتهاي خود را حفظ كردند و پس از انقلاب اسلامي در حراست از انقلاب اسلامي و شركت در دفاع مقدس پيشتاز بودند. تعداد رزمندگان ، شهيدان، آزادگان و جانبازان اين منطقه گواه اين ادعاست.در اين بين از جمله افتخارات اين ديار شخصيتهاي ارزشمند در گذشته و حال هستند.

در شعر و ادب، نورس دماوندي (آهي) را در قرن دهم مي شناسيم كه از پيشتازان دوره بازگشت است و در زمان حال حاج علي آهي از جمله اين افتخارات است كه بيش از 60 سال است در وادي شعر، آن هم فقط و فقط شعر آييني و مذهبي قلم زده و گام برداشته است. جالب اينكه فرزند وي استاد حسين آهي از نام آوران كم نظير – بلكه بي نظير – علم عروض در عصر حاضر و از شاعرات به نام است كه صد افسوس در محافل و مجامع ادبي داخل و خارج مشهور و در بين ما ناشناخته و گمنام است.

• ويژگي هاي شعر آييني

هنر و از جمله شعر از واقعيت هاي قطعي هر تمدن و فرهنگ است. از نگاه اسلام شعري، مقبول است كه حقيقت را آنچنان كه هست به مخاطبانش ابلاغ كند و آيينه حقايق والاي آسماني و قدسي باشد.

شعري، شعر است كه انسان ها را به يقين حقيقي برساند و مصداق اين حديث باشد كه:«خذعنا، تكن منا؛ از ما توشه برگير تا از ما شوي». حقيقت اين است كه همه چيز از جمله علوم و معارف بشري آنگاه سودمند است كه در سير سعادت انسان باشد و اين مهم جز در خانه اهل بيت نيست.

شاعر آنگاه كه با انديشه پاك و انگيزه تابناك به شعر آييني روي مي آورد، اثر وي ثمره شيرين شجره اي است كه داراي دو حسن است: حسن فعلي (شعر براي اهل بيت) و حسن فاعلي (انگيزه پاك شاعر).

اينجاست كه شعر و شاعر آييني مصداق اين فراز از آيه شعرا است كه «الا الذين آمنوا و عملو الصالحات» و نمونه اين شعر خاقاني كه:

مرا به وادي الا الذين فرود آورد     فرو گشاي ز من طمطراق الشعراء

شعر آهي روانف همه فهم، ساده و صميمي است چون مصداق شعر آييني است، آهي كوشيده است خودرا از نازك انديشي ها و خيالپردازي هاي نا متعادل برهاند چرا كه مي كوشد شعرش ترجمان آيات و احاديث و سيره نوراني آن بزرگواران باشد.

استاد آهي در ديباچه ديوان شعرش، ادبيات آييني را داراي سه اصل مي داند:

1-   اصل ادبي ؛ كه آشنايي، تسلط و مهارت بر علوم ادبي، شعري و بلاغي است.

2-   تاريخ؛  كه مبتني بر واقعيات و حقايق است.

3-   عقايد و كلام؛ كه ريشه اي و بنيادين است.

از اين رو كه چند دهه است با تفسير و فقه و كلام آشناست چهل سال است بخش و بحث «عقيدتي» شعر را پي گرفته است و بر ان پاي فشرده است.

او بر اين باور است كه شاعري مي تواند شعري آييني بگويد كه عقايد قوي و محكم شيعي داشته باشد.

از نگاه او شعر اييني داراي شاخصه هايي از اين قبيل است:

ولايي و اهل بيتي و قرآني است.

ادبيات او نزديك با ادبيات امامت و ولايت است نه خلافت و سلطنت.

اخلاق گرا است.

حماسي و سلحشور پرور است.

آهي كوشيده است در اين مسير گام نهد و تاثير بگذارد، از اين رو نقش او در تربيت شاگرداني برجسته از ميان شاعران و ذاكران اهل بيت، نقش برجشته و ماندگار است و سهم او در چهل سال اخير بسيار. او اينكه در بنياد دعبل خزاعي و مسجدي كه پدر نيكو كارش بنيان نهاده عاشقانه و خستگي ناپذير به تربيت شاگردان و حل مشكلات و معضلات اين قشر موثر و شيداي اهل بيت مي پردازد. خدايش سلامتي دهد و عمرش طولاني باشد.انشاءا...

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

خلاصه اي از زندگي نامه حاج علي آهي

آهي كه  به راه اهل ايمان راهي ست                 خود چشم و چراغ ادب و آگاهي ست

تجليل شود در اين همايش از او                      چون شاعر آستان ثارالهي ست

                                        *  *  *

آهي كه به راه علم و دانش راهي ست              سرشار مدام از ادب و آگاهي ست

در كالبد وجود اين عنصر پاك                        پيوسته عيان روح عدالت خواهي ست

                                        *  *  *

روشن ز چراغ مهر، راه آهي ست                   تابنده ز نور دل، نگاه آهي ست

از سوز فراق روي مهدي در دل                      افروخته شعله هاي آه آهي ست

                                        *  *  *

آهي كه بود اديب فرزانه ي ما                        در درج ادب گوهر يكدانه ي ما

تجليل از او كنيم و ياران خرسند                     از اين روش خدا پسندانه ي ماست

شاعر گرانقدر اهل بيت، حاج محسن حافظي ( كه بيش از 100 جلد كتاب شعر جمع آوري، اصلاح و چاپ كرده اند)

علي آهي فرزند حاج قربانعلي آهي در روز دوشنبه 21 جمادي الاول 1346 هجري قمري مطابق با 14 آبان ماه 1307 هجري شمسي برابر با 5 نوامبر 1928 ميلادي مسيحي در تهران، بازارچه پامنار كه يكي از محله هاي قديم تهران بزرگ مي باشد و مركز مبارزه سيدالمجاهدين حضرت آيت الله حاج سيد ابوالقاسم كاشاني ( رضوان ا... تعالي) بود، در يك خانواده مذهبي قدم به عرصه وجود نهاد.

وي پس از پايان رساندن دوره ابتدايي، ضمن اشتغال به كسب، به تحصيل علوم حوزوي پرداخت.

مشاراليه دروس ادبيات صرف و نحو، منطق و فقه ، اصول ، تفسير، علم كلام ، رجال، علم حديث را از محضر اساتيد بزرگواري همچون حجة الاسلام والمسلمين مرحوم حاج سيد علي اصغر ميردامادي ، حجة الاسلام والمسلمين حاج شيخ احمد مجتهدي، حجة الاسلام والمسلمين حاج سيد محمد ضياء آبادي و منظومه سبزواري را در نزد حضرت آيت الله حاج سيد رضي شيرازي و نهج البلاغه را از محضر مجاهد خستگي ناپذير حضرت آيت الله حاج سيد محمود طالقاني اولين امام جمعه تهران فرا گرفته است.

علم كلام را از حضرت آيت الله حاج ميرزاحسن لواساني و اخلاق وعلوم اعتقادي در شعر و شاعري و نقدو تحليل آن را به غير از استفاده از كتابهاي معتبر اسلامي و ماخذ شيعي ازمحضر علماء بزرگواري همچون حضرت آيت الله حاج شيخ محمدجواد خراساني در تهران و مروم حضرت آيت الله العظمي حاج سيد ابوالقاسم خوئي مرجع تقليد شيعيان در نجف اشرف، بوِيژه مرحوم حضرت آيت الله العظمي حاج سيد محمد هادي ميلاني مرجع تقليد شيعيان جهان در مشهد رضوي و مرحوم حضرت آيت الله حاج ميرزا جواد آقا تهراني، زاهد زمان در مشهد رضوي و مرحوم حضرت آيت الله العظمي سيد محمدرضا گلپايگاني مرجع تقليد قم، مرحوم حضرت آيت الله حاج شيخ علي نمازي شاهرودي در مشهد رضوي، حضرت آيت الله العظمي حاج سيد محمد وحيدي مرجع تقليد در قم، حضرت آيت الله العظمي حاج شيخ حسين وحيد خراساني مرجع تقليد در قم، حضرت آيت الله العظمي حاج سيد عبدالحسين دستغيب شهيد مكتب تشيع در شيراز آموخت.

همچنين علي آهي  از نوجواني تحت اوامر و مواعظ مجاهد بزرگ اسلامي حضرت آيت الله العظمي حاج سيد ابوالقاسم كاشاني و به دستور ايشان عليه رژيم ستمشاهي مبارزات فراواني داشت ونيز عضو هيئت مديره جمعيت اتحاد مسلمين به بهري و زعامت حضرت آيت الله حاج سيد هدايت ا... تقوي شيرازي عليه مسلك بهائيت بود و نيز عضو جمعيت فدائيان اسلام به رهبري شهيد مجاهد خستگي ناپذير حجة الاسلام والمسلمين سيد مجتبي نواب صفوي بود. قابل ذكر است كه نامبرده در راستاي اين مبارزات بارها از سوي ماموران ساواك و اطلاعات شهرباني دستگير و بازداشت گرديد.

در زمان ملي شدن صنعت نفت و رهايي آن از چنگال شيطان انگلستان، علي آهي با ديگر برادران ديني تحت امر حضرت آيت الله كاشاني سهم بسزايي داشت و در معدوم كردن تابلوهايي كه بنام شركت نفت انگليس و ايران بر سردرب هر پمپ بنزين نصب بود.

در شكل گيري نظام انقلاب اسلامي به رهبري زعيم والامقام عالم اسلام حضرت امام خميني (رضوان ا...) جلسات مخفيانه بر ضد رژيم ستم شاهي و در تظاهرات عليه دستگاه ديكتاتوري طاغوت نقش عظيمي داشت ودر اين راستا دو فرزند او يكي به نام حسين « ابن آهي»  در تهران بازداشت و مورد شتم و جرح قرار گرفت و ديگر به نام حسن آهي در مشهد رضوي از طلبه هاي مدرسه امام صادق(ع) بود كه آن مدرسه به زعامت حضرت آيت الله العظمي ميلاني اداره مي شد؛ او به واسطه فعاليت هاي زيادش عليه رژيم و مشاركت در تظاهراتي كه در مشهد رضوي برپا مي شد توسط ماموران ساواك دستگير شدو در زندان ساواك او را شكنجه نمودند.

نيز علي آهي در زمان ورود امام (رضوان ا...) از فرانسه به تهران جزء اعضا انتظامات مستقبلين امام بود.

علي آهي پس از پيروزي انقلاب دوشادوش خدمت گزاران نظام در مسئوليت هاي متعدد منشاء اثر بود كه ازجمله فعاليت هاي نامبرده شركت در جبهه هاي جنگ تحميلي و شركت در كميته انقلاب اسلامي تا سطح فرماندهي استان طبق موازين شرعي خدمات شاياني نمود.

همچنين مشاراليه سالها كاروان سالاري و مديريت كاروانهاي حج بيت ا... الحرام را عهده دار بود و از اين رهگذر و زيارت هاي متعددي كه شخصي انجام داد حدود هفتاد مرتبه به زيارت حج بيت ا... الحرام و عمره مفرده توفيق پيدا كرد و سالهاي متمادي به زيارت اعتاب مقدسه مشرف گرديد.

مشاراليه در اثر مجالست با چهره هاي حق نگر و با تحقيقات عميق ژرف نگر، سيره اهل بيت را در ابعاد زندگي خود بويژه در سرودن اشعار فرا راه خود قرار داده است و بي شك به خاطر عقيده محكم واستوار مذهب تشيع  خود از « نيش زبانها» و طعنه اغيار در امان نبوده است و ايشان در حوزه شعر عقيدتي با دليل و برهان و مدرك صحيح و قاطع طبق ادله آيات قرآني و احاديث و روايات اهل بيت (ع) از بعضي آثار بزرگان ادبيات كشور مانند: مولوي و سعدي و شاعران جبرگرا و سرايندگاني كه اشعار درباره جبر و تفويض ، تشبيه و تعطيل، حلول و اتحاد، تجسم و تجسد، وصوليه ، صلح كل، غلو، مبالغه ، اغراق، دروغ، تهمت ، وحدت وجود، قياس ، ولايت نوعين، اضافه التصاقيه، درباره خداوند، اشعار ضد عقل، نظربازي و جنون مي سرايند و شاعراني كه دروغ پرداز درباره مكتب تشيع و ائمه معصومين (ع) هستند انتقادهاي بجايي دارد كه در آينده سرودهاي انتقادي ايشان در دسترس اهل ذوق و ادب و انديشمندان مكتب تشيع قرار خواهد گرفت.

مشاراليه اين سخن را بارها تكرار نموده است  كه در كشور ايران كه كشور اهل بيت (ع) و امام زمان (عج) است انجمن ادبي فراواني كه قابل استفاده شاياني باشد داريم، ولي انجمن عقيدتي براي اصلاح اعتقادي اشعار نداريم كه در آن انجمن ها دفاع از مكتب تشيع شودو اشعار از نظر عقيدتي بررسي گردد چون در برخي از اشعار آئيني اصطلاحات و واژه هايي بكار رفته و مي رود كه آن اصطلاحات و واژه ها، مبغوض اهل بيت (ع) مي باشد نه محجوب آنان.

نامبرده در طول تلاشهاي مذهبي و علمي خويش موسس محافل و مساجد و حسينيه هاي متعددي بوده است كه از آن جمله تشكيل چند كتابخانه وتاسيس چند مسجد در تهران و آبعلي و تاسيس صندوق قرض الحسنه الغدير آبعلي و حومه در شهر آبعلي مي باشد.

نامبرده در امور حسينيه و نقل احاديث از سوي مراجع بزرگ و آيات عظام داراي اجازه هاي متعددي است، از آن جمله: حضرت آيت الله العظمي حاج سيد ابوالقاسم خوئي، حضرت آيت الله العظمي حاج سيد عبدالهادي شيرازي، آيت الله العظمي حاج سيد محسن حكيم، حضرت آيت الله العظمي حاج سيد محمود شاهرودي، آيت الله العظمي حاج سيد محمدرضا گلپايگاني ، آيت الله العظمي حاج سيد عبدالله شيرازي، حضرت آيت الله العظمي حاج سيد محمدهادي ميلاني، حضرت آيت الله العظمي سيد شهاب الدين نجفي مرعشي و همچنين از امام راحل حضرت امام خميني (رضوان ا... تعالي عليهم).

در خاتمه مشاراليه از سن 10 سالگي در سال 1316 به تشويق والده ماجده مرحومه اش شروع به مداحي اهل بيت نمود و از سال 1336 هجري شمسي شروع به سرودن اشعار نمود كه اكنون هفتاد و يك سال است كه مداح اهل بيت (ع) و پنجاه و دو سال است كه شاعري اهل بيت (ع) رامي نمايد. ولي درباره شاعري خود، ايشان چنين مي گويد:

آنچه گويم بود زبان دلم               دعوي شاعري ندارم من

فلسفه ي بيمه تامين اجتماعي و امور رفاهي جامعه مداحان و شاعران آئيني كشور

مشاراليه براي انسجام امور رفاهي و بيمه تامين اجتماعي  مداحان و شاعران آئيني كشور تصميم زير را اتخاذ نمود.

در اين راستا  درآبان ماه 1381 نامه اي به محضر مقام معظم رهبري حضرت آيت الله خامنه اي ( دامت بركاته) تقديم داشت كه پس از پيگيري هاي مكرر، آخرين نامه را مشاراليه روز ولادت حضرت زهرا (س) سال 1384 تقديم معظم له نمودند. با شناختي كه معظم له از ايشان داشتند دستور تشكيل جلسه اي دادند كه نتيجه آن تاسيس موسسه بنياد دعبل خراعي گرديد كه اين موسسه از خرداد سال 1385 شروع به بيمه نمودن مداحان و شاعران آئيني سراسر كشور نمود.

اكنون مشاراليه عضو هيئت امنا و هيئت مديره موسسه بنياد دعبل خزاعي مي باشد.

در پايان به ذكر چند اثر از تاليفات نامبرده بسنده مي گردد.

1. ديوان آهي ( دو جلد)
2. ديوان آئينه نور ( دو جلد)
3. فرهنگ اصلاحات قافيه ( يك جلد)
4. توصيف صنايع شعر كهن فارسي و پيرايش آن با كلك بديع
5. فلسفه قيام امام حسين (ع) ازديدگاه عقل ( يك جلد)
6. شعرو شاعري از نظرگاه قرآن و عترت و سنت در هفت بخش
7. درسهايي از علم كلام « نگرشي تحليلي درباره تصوف و تاثيرات آن در ادبيات آئيني» ( يك جلد)
8. تنور الافكار روشني افكار جهت شعر و شاعري و مداحي اهل بيت (ع) ( يك جلد) و چندين اثر ديگر

از جمله شاگردان ايشان درس حوزوي  در مسجد ديني آيت الله مجتهدي بودند.در سالهاي 44 تا 1347 عده اي تحت تعليم ايشان بودندو نيز در منزل خودشان شبها عده اي براي درس حوزوي مي آمدند، « لمعتين» تدريس مي نمود.

شاگردان مداح

در حدود يكصد نفر از مداحان سنتي آئيني را طبق موازين شرعي تربيت نمود كه بجز 10 نفر از آنان بقيه به رحمت خداوند پيوستند.

شاگردان شاعر

عده اي تحت تعليمات عقيدتي اشعار آئيني او قرار گرفتند كه اكنون حدود شش نفر از آنان به بهترين وجه اشعار مي سرايند و از بردن نام شاگردان خود پرهيز نمودند.

هيئت امناي مسجد اميرالمومنين (ع)